Sut allai creadigrwydd effeithio ar addysg gynradd?

Yn ôl y cwricwlwm cenedlaethol ar gyfer y cyfnod sylfaen (2008), sy'n dair i saith oed, yng Nghymru, mae datblygiad creadigol yn un o'r saith prif faes dysgu. Mae'r rhain wedi'u nodi a'u disgrifio fel cwricwlwm priodol ar gyfer plant 3-7 oed. Dylai plant ddatblygu eu dychymyg a'u creadigrwydd yn barhaus ar draws y cwricwlwm. Gallai plant wneud hyn trwy ymgystylltu mewn gweithgaeddau creadigol, dychmygol ac mynegiant trwy celf, crefft, dylunio, cerddoriaeth, dawns ac symudiad (Welsh Assembly Goverment, 2008).

Trwy gydol y blog yma, dwi’n mynd  canolbwyntio ar sut gall creadigrwydd cael effaith ar addysg gynradd. I ddechrau, mae Donaldson (2015) yn cynnig chwe Meysydd dysgu a phrofiad yn ei adroddiad ‘Successful Futures’. Expressive Arts yw un ohonyn, dywedodd Donaldson (2015) ‘The expressive arts provide opportunities to explore thinking, refine, and communicate ideas, engaging thinking, imagination and senses creatively.’ Mae hyn yn cynnig bod Donaldson (2015) yn credu bod creadigrwydd yn gallu cael effaith positif ar phlant trwy datblygu sgiliau newydd. Dwi’n cyntuno gyda beth mae Donadlson (2015) yn ddewud oherwydd mae creadigrwydd o fewn y dosbarth yn gallu cynnig rhywbeth newydd i phlant. Nid yw phob plant yn gallu mynegi eu hunain yn academaidd. Felly, trwy rhoi siawns teg iddi nhw mae creadigwrydd yn gallu apelio I phlant gwanahol ac effallai annog nhw I ddysgu ac cyrraedd targedau, sydd yn rhoi llawer o straen ar phlant dyddiau yma. Yn ystod ein seminarau yn prifysgol Cardiff Metropolitan, cafodd ni siawns I fod yn creadigol trwy adiladu rafft gyda partneriaid. Rhaid I ni mynd lawr I’r coedwig I gasglu adnoddau ar gyfer y rafft, ac ei nod oedd I sicrhau fod ein rafft yn gallu arnofio ar y ddwr. Roedd yn gwahanol I weld roedd rafft grwpiau eraill yn gwahanol, felly mae uniglion gyda syniadau gwbl gwahanol. Roedd y tasg yma wedi ddysgu I mi sgiliau cynllunio, cyfathrebu, gweithio gyda eraill ac cyflwyno. Rwyf wedi atodi llun isod o'n rafft wedi'i gwblhau.

Yn dilyn ymlaen o'm pwynt am plant gwahanol yn dysgu trwy dull gwahanol, mae gwaith Gardner (1993, 1999) ar deallusaethau lluosog yn cynnig bod yna naw gwahanol fath o deallusrwydd; ‘it is the job of the teacher to notice what children are enthused by so that they can plan lessons to develop those interests’ (Gardner, 1993, 1999). Mae’r point yma yn diddorodol i mi, oherwydd ar un llaw mae’n cytuno gyda pwynt Donaldson (2015) on yn mynd yn bellach trwy ddewud dylai plant gael ffordd dysgu personol, sydd yn gallu bod o fudd iddyn nhw. Mae hyn yn gallu fod yn anodd wrth rheoli dosbarth o 30 o phlant sydd i gyd ar tasg gwahanol, ac yn gallu rhoi straen ar yr athrawes.

Nid oes gan creadigwrydd digon o pwyslais are y cwricilwim heddiw ac mae llawer o pobl yn trio pwysleisio pwysigrwydd creadiwgrydd ar phlant. Er hyn mae Slater (2014) yn adnabod y materion cyfredol ac yn codi cwetisynnau ynglyn a creadigrwydd. Mae Slater (2014) yn meddwl yn beirniadol. ‘Do schools which place an emphasis upon creativity achieve high standards? Is there evidence that a lack of creativity leads to low standard of attainment? Do children vary in their responses to creative approaches in the classroom?’ (Slater, 2014). Yn amlwg dyma cwestiynau hanfodol rydym angen ystyried. Er mwyn gallu cyflwyno creadigrwydd o fewn y dosbarth, mae rhaid gweld canlyniadau.

“teaching kids to read and write should be an artistic event. Instead, many teachers transform these experiences, into something without emotions, without invention, without creativity-but with repetition. Many teachers work bureaucratically when they should work artistically.“  (Freire, 1985, p.79). Mae’r pwynt yma, sydd yn cael ei codi gan Freire (1985) yn bwysig iawn. Trwy defnyddio profidadau o creadigrwydd mae hyn yn gallu cadw sylw y plant o fewn y dosbarth, neu hyd yn oed tu allan I’r dosbarth. Ni does angen i gweithgareddau creadigol digwydd o fewn y dosbarth, mae mynd tu allan yn gallu newid amgylchedd ac bod o fudd i’r phlant o bod gyda natur. Yn hytrach na eistedd ar bwys desg trwy’r dydd yn ysgrifennu, mae angen i’r phlant cael cyfle I gael profiadau newydd. Dylai ni ddim ailadrodd pob beth, mae hyn yn gallu fod yn diflas i’r phlant.

Felly i grynhoi, creadigwrydd yn gallu cael effaith positif ar addysg gynradd oherwydd mae’n arddangos sgiliau newydd, datblygiad ar fordd newydd o ddysgu i'r plant. Nid yn unig ydy hyn yn gallu bod o fudd i plant ond i athrawon hefyd oherwydd gall nhw datblygu ei wersi ac profi gwhanaol technegau a fydd yn gallu cael ei defnyddio phob dydd, a fydd y plant yn mwynhau ac dysgu ar yr un pryd.

 Cyfeiriadau

Donaldson, G. (2015). Successful Futures. Independent review of the curriculum and assessment arrangements in Wales.

Freire, P. (1985) The politics of education. South Hadley, Mass.: Bergin & Garvey.

Gardner, H. (1993) Creating minds. New York: BasicBooks.

Slater, A. (2014) Exploring issues in Education. In Cooper, H. eds. Professional Studies in Primary Education. 2nd ed. London: SAGE, pp. 327.

Welsh Assembly Government (2008) Foundation Phase: Framework for Children’s Learning for 3 to 7-year-olds in Wales. Cardiff: Welsh Assembly Government, pp. 39-41. Available at: http://learning.gov.wales/docs/learningwales/publications/130424-framework-for-childrens-learning-en.pdf (Accessed: 6 November 2017).